Interview met Ilana Rooderkerk (D66)

De Tweede Kamerverkiezingen staan voor de deur en Energy Storage NL is benieuwd hoe energieopslag wordt meegenomen in de partijprogramma’s van verschillende politieke partijen. De aanloop naar de verkiezingen staat bij Energy Storage NL in het kader van ‘energieopslag in de politiek’. Voor deze campagne hebben we verschillende Kamerleden geïnterviewd over wat volgens hen het belang is van energieopslag in het energiesysteem. Met deze keer aan het woord: Ilana Rooderkerk, Kamerlid namens D66.

Wat is volgens u de belangrijkste meerwaarde van energieopslag in het Nederlandse energiesysteem, zowel op korte als lange termijn?

Steeds meer mensen wekken zelf duurzame energie op en dat is goed nieuws. Energie van eigen bodem is van belang voor de groene economie van de toekomst én maakt ons voor onze energie onafhankelijkheid van landen als Rusland met Poetin of de VS met Trump. Maar op dagen dat er even wat minder zon is of als het windstil is dan komt het belang van energieopslag om de hoek kijken. Energieopslag maakt het mogelijk om op elk moment gebruik te maken van duurzame energie, óók als de zon niet schijnt of de wind niet waait. Op korte termijn helpt opslag om pieken en dalen in het aanbod van zon en wind op te vangen, en het net te ontlasten. Op de lange termijn is het van belang voor een betrouwbare energievoorziening in een volledig hernieuwbaar energiesysteem. Dat is goed voor de betrouwbaarheid én betaalbaarheid van ons energiesysteem op weg naar een duurzame toekomst.

Hoe kijkt u naar de rol van energieopslag als structurele oplossing voor netcongestie? Vindt u dat de potentie van opslag daarvoor al voldoende wordt benut?

Mensen merken nu dat nieuwe woningen, scholen en bedrijven soms niet aangesloten kunnen worden op het stroomnet. Dat moeten we in de volgende kabinetsperiode beter aanpakken, want het is frustrerend én onnodig. D66 heeft hier eerder voorstellen voor gedaan, zoals investeren in TenneT zodat sneller wordt gebouwd aan de infrastructuur voor wind op zee. Ook energieopslag kan helpen door pieken op te vangen en het net slimmer te benutten. Daarom willen we gezamenlijke opslag met bijvoorbeeld buurtbatterijen ondersteunen. Belangrijk is dat we opslag niet zien als bijzaak, maar als onderdeel van een energiesysteem waarin we energie zo veel mogelijk gebruiken op de momenten dat het beschikbaar is. Zo maken we ons net toekomstbestendig.

Het aandeel opslag in het energiesysteem is nu nog erg klein. Wat is volgens uw partij de grootste reden dat energieopslag in Nederland tot nu toe onvoldoende van de grond komt?

Veel ondernemers en initiatiefnemers willen wel, maar lopen vast in ingewikkelde regels die niet meer passen bij deze tijd. Daarbij schuift de politiek vaak de lange termijn keuzes voor zich uit of draait ze weer terug en kunnen ondernemers niet met zekerheid investeren. Daardoor blijven kansen liggen. D66 wil dit doorbreken. We willen helder beleid, eerlijke marktvoorwaarden en meer ruimte om te investeren in slimme oplossingen als opslag. Geen zwabberbeleid, maar investeren in de groene economie!

De sector mist richting en regie vanuit de overheid. Vindt u dat de inzet op opslag veel meer prioriteit zou moeten genieten, en zo ja: hoe ziet u dat voor zich (bijv. een nationaal programma of sectorakkoord voor opslag)?

Zeker. Als overheid moet je lef tonen en richting geven. D66 wil dat energieopslag een serieuze plek krijgt in het nationaal energiebeleid. We willen de collectieve opwek van energie vergemakkelijken. Gezamenlijke energie delen met de buurt en buurtbatterijen willen we actief ondersteunen. Net zoals we eerder deden voor wind op zee. Zo creëren we duidelijkheid en vertrouwen en kunnen bedrijven, overheden en mensen samen aan de slag.

We weten nu nog niet hoeveel opslag waar nodig is. Zou in het beleid, bijv. in het Nationaal Plan Energiesysteem, daarom bijvoorbeeld een streefdoel voor opslag moeten komen?

Het Nationaal Plan Energiesysteem is een ambitieus plan, maar het stokt nu bij de concrete actie. Het vorige kabinet heeft daarin niet geleverd, en een nieuw kabinet moet dat wél oppakken. Daarbij is opslag geen doel op zich maar levert het een belangrijke bijdrage aan het flexibel maken van het energiesysteem. Het is van belang goed in kaart te brengen waar dit ondernemers vooruit kan helpen en ruimte kan bieden op het stroomnet, bijvoorbeeld door lokale opwek van zon en wind, opslag en onderlinge energielevering.

Een rendabele businesscase ontbreekt vaak, onder andere door de huidige transporttarieven. Vindt u dat de overheid hier actief moet ingrijpen of ziet u nog andere manieren om opslag vanuit de overheid te stimuleren?

We moeten voorkomen dat slimme oplossingen worden tegengehouden door regels die niet aansluiten. Als batterijen het net betrouwbaar ontlasten, hoeven we minder te investeren en worden kosten bespaard. Daar zou dan ook een lager tarief bij passen. Daarnaast kunnen we investeren in kennis, pilots en cofinanciering van projecten. Alleen zo krijgen we de vaart erin.

Het grootschalig subsidiëren van opslag is nu nog niet mogelijk, zo wordt opslag niet meegenomen in de SDE++. Hoe kijkt u daarnaar?

We vinden energieopslag van belang voor meer flexibiliteit in het energiesysteem en het versnellen van de energietransitie. We willen dit stimuleren door het actief ondersteunen van buurtbatterijen voor mensen en het vereenvoudigen van regels om lokale opwek en opslag voor bedrijven beter mogelijk te maken.

De inpassing van opslag lokaal loopt nog erg moeilijk. Zou de landelijke overheid de regie hierover veel meer naar zich toe moeten trekken door bijvoorbeeld grondposities en vergunningen te regelen voor opslag?

Veel gemeenten lopen bij het uitbreiden van de energie infrastructuur vast door gebrek aan ruimte, ingewikkelde regels of vertragingen. D66 vindt dat de landelijke overheid hierbij meer moet helpen. Dat kan door locaties aan te wijzen, vergunningprocedures te versnellen en samen met provincies en gemeenten slimme keuzes te maken. Energieopslag kan daar onderdeel van uitmaken. Belangrijk is dat de rijksoverheid de regie neemt over de hele energie-infrastructuur. En als dat nodig is, moet het Rijk ook bevoegd gezag kunnen overnemen om projecten sneller mogelijk te maken.

Hoe zorgen we dat ook burgers profiteren van energieopslag? Hoe kijkt u bijvoorbeeld naar het stimuleren of faciliteren van buurt- of thuisbatterijen of decentrale warmteopslag?

Steeds meer mensen willen bijdragen aan de energietransitie en dat juichen we toe. D66 wil dat mensen actief kunnen meedoen en ook meeprofiteren van energieopwek. Ook als je bijvoorbeeld geen dak hebt voor zonnepanelen. Denk aan buurtbatterijen, warmtenetten of opslag bij coöperaties. De overheid kan dit mogelijk maken met subsidies, kennis en samenwerking met netbeheerders. Zo zorgen we dat de energietransitie eerlijk is en iedereen de voordelen ervan meemaakt.

Wat mogen we in aanloop naar de verkiezingen verwachten van uw partij op het gebied van energieopslag – wordt dit een belangrijk punt in uw klimaat- en energieagenda?

Als klimaatpartij zetten we alles op alles om de energietransitie te versnellen en te zorgen voor meer betaalbaarheid, zodat iedereen meekomt. Ook vinden we het van belang dat we het voortouw nemen in internationale projecten, waaronder voor waterstof en het gezamenlijke elektriciteitsnet. Daar hoort opslag bij voor iedereen die wil meedoen aan de duurzame toekomst van Nederland.

Beeld: Martijn Beekman