Interview met Suzanne Kröger (GroenLinks – PvdA) – Energieopslag als onmisbare schakel in de energietransitie

De Tweede Kamerverkiezingen staan voor de deur en Energy Storage NL is benieuwd hoe energieopslag wordt meegenomen in de partijprogramma’s van verschillende politieke partijen. De aanloop naar de verkiezingen staat bij Energy Storage NL in het kader van ‘energieopslag in de politiek’. Voor deze campagne hebben we verschillende Kamerleden geïnterviewd over wat volgens hen het belang is van energieopslag in het energiesysteem. Dit keer aan het woord: Suzanne Kröger, Tweede Kamerlid namens GroenLinks – PvdA.

Wat is volgens jou de belangrijkste meerwaarde van energieopslag in het energiesysteem, op de korte én lange termijn? En hoe zie je de rol van opslag binnen het energiesysteem zelf?

In een energiesysteem dat draait op zon en wind speelt energieopslag een essentiële rol, omdat deze bronnen niet continu beschikbaar zijn. Opslag is noodzakelijk om periodes van weinig zon en wind te overbruggen. Op de korte termijn helpt opslag om flexibeler met aanbod en vraag om te gaan, en is het met name relevant bij het aanpakken van netcongestie. Op de lange termijn blijft opslag cruciaal voor het overbruggen van langere perioden zonder hernieuwbare opwek. Binnen het energiesysteem vormt opslag de verbindende schakel tussen productie, verbruik en netcapaciteit.

Welke rol zie je voor energieopslag in het tegengaan van netcongestie, en wordt deze potentie volgens jou momenteel voldoende benut?

Opslag kan absoluut bijdragen aan het verlichten van netcongestie, maar het is geen eenduidige oplossing. In sommige gevallen kan opslag netcongestie zelfs versterken. De match tussen opslag en netcongestie vraagt om zorgvuldige sturing.

Wat nu mist, is een structurele aanpak waarbij gekeken wordt naar waar de elektriciteitsvraag zit, waar opwek plaatsvindt, en waar de twee niet samenvallen – dáár heb je opslag nodig. Die systeembenadering wordt nog onvoldoende toegepast. Het beleid is sterk verkokerd en versnipperd over verschillende ministeries en domeinen. Dat belemmert het benutten van de volledige potentie van opslag voor netcongestievermindering.

Wat is volgens jou de voornaamste reden dat de ontwikkeling en integratie van opslag in Nederland nog achterblijft?

Volgens mij is het probleem met opslag niet op zichzelf staand. De hele energietransitie hapert. En dat komt doordat er te weinig regie is. We weten eigenlijk onvoldoende waar we met ons energiesysteem naartoe willen, en wat daar concreet voor nodig is. Die sturing ontbreekt, en dat merk je op alle fronten: bij opwek, bij gebruik én bij opslag.

Wat opslag betreft zie ik vooral een groot gebrek aan visie, met name op het gebied van lokale opslag. Er is geen helder beeld van hoe een decentraal energiesysteem eruit moet zien en welke rol opslag daarin speelt. Daardoor blijft het ad hoc en onsamenhangend. Wind op land en zon op dak worden nu zelfs gefrustreerd in hun ontwikkeling, terwijl je juist die vormen van lokale opwek zou moeten aanjagen. Maar als je daar geen gelijktijdig gebruik en opslag naast zet, mis je een essentieel onderdeel.

Voor mij vormt opslag één punt van een essentiële driehoek: opwek, gebruik en opslag moeten in samenhang worden georganiseerd. Doe je dat niet – bijvoorbeeld door lokale opwek niet te koppelen aan gelijktijdig gebruik én opslag – dan mis je een cruciaal onderdeel. Het gevolg is dat we blijven steken in losse initiatieven die elkaar onvoldoende versterken. De grootste belemmering is dan ook niet technisch van aard, maar zit in het ontbreken van systeemdenken. Zolang we het energiesysteem niet integraal benaderen, blijft de rol van opslag onderbelicht en komt de ontwikkeling ervan onvoldoende van de grond.

Hoe beoordeel je de huidige opslagstrategie en wat zou er volgens jou moeten verbeteren?

Als ik eerlijk ben, ben ik best teleurgesteld over hoe er nu naar opslag wordt gekeken. De huidige strategie is vooral een opsomming van wat er al gebeurt, maar mist echt een visie. In de Kamerbrief over netcongestie bijvoorbeeld, zie je geen concrete stip op de horizon. Er wordt niet gezegd: “In 2040 ziet ons energiesysteem er zó uit, met op deze manier een rol voor opslag.” En dat is wel wat we nodig hebben.

Wat mij betreft ligt de oplossing in de erkenning dat we echt moeten toewerken naar een decentraal energiesysteem. Dat betekent dat je lokaal – in wijken, op bedrijventerreinen – opwek, verbruik en opslag bij elkaar brengt. Als dat het doel is, dan wordt de rol van opslag daar vanzelfsprekend onderdeel van. Vanuit die richting kun je vervolgens gaan normeren en stimuleren: bijvoorbeeld door te zeggen dat bij nieuwe opweklocaties opslag standaard geregeld moet worden, of door buurt- en bedrijfsbatterijen te subsidiëren.

Zolang we geen integrale systeemvisie ontwikkelen, blijven we afhankelijk van dure netverzwaringen. Terwijl je juist door opslag slim in te zetten kosten kunt besparen en het energiesysteem efficiënter maakt. Dus ja, er moet echt meer sturing, regie en richting komen.

Wat is er volgens jou nodig om van ‘belangrijk vinden’ naar echte prioriteit te gaan?

Ik denk dat we echt moeten afstappen van het idee dat opslag alleen maar ‘belangrijk’ is, en het veel meer moeten zien als iets dat onmisbaar is. Opslag is noodzakelijk om de energietransitie te versnellen en om het probleem van netcongestie op te lossen.

Als je dat serieus neemt, betekent het dat je het ook beleidsmatig moet verankeren. Dat kan bijvoorbeeld door concrete doelen op te nemen voor een decentraal energiesysteem waarin opslag een vanzelfsprekend onderdeel is. Daarbij hoort ook dat je netbeheerders verplicht om in hun investeringsplannen flexibiliteitsopties zoals opslag serieus mee te nemen. We hebben daar recent een motie over ingediend, om dat echt stevig op de agenda te krijgen.

Daarnaast vind ik het belangrijk dat we nadenken over schaalvergroting. Ik maak me zorgen over de snelle opkomst van thuisbatterijen, terwijl ik liever zou zien dat we inzetten op buurtbatterijen of op opslag op bedrijventerreinen. Dat is maatschappelijk veel efficiënter en eerlijker, en voorkomt ook ongelijkheid tussen mensen die wel of niet een thuisbatterij kunnen betalen.

Om dat mogelijk te maken, kunnen normering en gerichte subsidies een rol spelen. Maar de kern is dat we opslag als integraal onderdeel van het energiesysteem moeten behandelen, en niet als een losstaande oplossing die je er ‘eventueel’ bij doet. Pas dan krijgt het de prioriteit die het verdient.

Wat mogen we van GroenLinks-PvdA verwachten op het gebied van opslag in aanloop naar de verkiezingen?

Opslag krijgt binnen GroenLinks-PvdA expliciet aandacht. In de aanloop naar de verkiezingen zetten we in op de ontwikkeling van een decentraal energiesysteem waarin opslag een logische en onmisbare component vormt. In het concept partijprogramma is daar ook een aparte passage aan gewijd. Daarnaast blijven we op meerdere fronten druk uitoefenen: van het stimuleren van gemeenschapsopslag, zoals buurtbatterijen, tot het bevorderen van lokale energiehubs.