Energieopslag als belangrijke sleutel voor leveringszekerheid
Het Nederlandse energiesysteem bevindt zich in een cruciale transitiefase. Met de sterke toename van zon- en windenergie worden indrukwekkende stappen gezet richting een duurzame energievoorziening. Maar diezelfde verduurzaming brengt ook nieuwe risico’s met zich mee. De “Monitor Leveringszekerheid 2025” van TenneT laat onmiskenbaar zien dat de leveringszekerheid – de mate waarin aan de elektriciteitsvraag kan worden voldaan – na 2030 in toenemende mate onder druk komt te staan. Energieopslag, zowel op korte termijn maar ook met name op de middellange en lange termijn, wordt door TenneT als een essentiële pijler gezien om het energiesysteem robuust en betrouwbaar te houden.
Toename van risico’s na 2030
Volgens TenneT blijft de leveringszekerheid tot en met 2030 nog binnen de afgesproken norm van maximaal 4 uur verwachte stroomtekorten per jaar, maar richting 2033 en 2035 overschrijden de leveringzekerheidswaarden ruimschoots de veiligheidsmarge. De oorzaken zijn helder: de snelle afbouw van conventionele (gasgestookte) centrales, terwijl de vraag naar elektriciteit juist toeneemt door elektrificatie van mobiliteit, industrie en verwarming. Flexibiliteitsbronnen als vraagsturing, import en conventionele batterijopslag groeien weliswaar mee, maar volgens TenneT lang niet snel genoeg om de kloof te dichten.
Het potentieel van energieopslag
TenneT schets in de leverinszekerheidsmonitor dat in dit spanningsveld flexibiliteit en energieopslag nadrukkelijk in beeld komt als een van de cruciale oplossingen. Met een toename van wind en zon PV opwek enerzijds en weersafhankelijk verbruik anderzijds vraagt het elektriciteitssysteem om een opschaling van bestaande en introductie van nieuwe vormen van flexibel regelbaar vermogen om — op elk moment van het jaar — de balans tussen vraag en aanbod te kunnen borgen. De verwachting daarbij is dat het totale batterijvermogen (inclusief colocatie- en grootschalige systemen, huishoudens en laadpalen voor elektrische voertuigen) zal groeien van ongeveer 6,7 GW in 2030 naar 10,2 GW in 2033 en 13,7 GW in 2035, wat overeenkomt met een opslagvolume dat toeneemt van circa 25,4 GWh in 2030 naar 46,8 GWh in 2035 Hiermee verdubbelt het geïnstalleerde batterijvermogen tussen 2030 en 2035.
In de monitor wijst TenneT verder expliciet op de rol die middellange en lange termijn energieopslag kan spelen in het waarborgen van de leveringszekerheid. Het gaat hier niet alleen om batterijen die uren of een dag kunnen overbruggen, maar ook om technologieën die energie gedurende meerdere dagen kunnen opslaan en beschikbaar maken in perioden van lage opwek uit zon en wind – de zogeheten Long Duration Energy Storage (LDES). TenneT stelt dat dit type opslag “een significante bijdrage aan leveringszekerheid kan leveren” en adviseert het ministerie van Klimaat en Groene Groei om gerichte maatregelen te nemen om deze vormen van opslag te stimuleren.
Power-to-heat, power-to-gas, interconnectie en vraagrespons (Demand Side Response, DSR) vormen aanvullende flexibiliteitsbronnen die samen met opslag en conventionele centrales de buffervrijheid vergroten, maar de cijfers laten zien dat opslag de grootste groeicurve vertoont.
De monitor bevat duidelijke aanbevelingen aan de overheid. TenneT roept op om:
1. Maatregelen te ontwikkelen die de markt helpen voldoende flexibiliteit en regelbaar vermogen te realiseren.
2. Te investeren in onderzoek naar geschikte capaciteitsmechanismen.
3. Het potentieel van vraagrespons beter te benutten.
4. Specifiek te kijken naar stimulansen voor middellange en lange termijn opslagoplossingen, gezien hun grote waarde voor het elektriciteitssysteem van de toekomst.
Energieopslag vraagt nú om actie
Energy Storage NL onderschrijft de noodzaak van versnelling. Volgens de branche is de analyse van TenneT kraakhelder: zonder substantiële investeringen in energieopslag is de leveringszekerheid na 2030 niet gegarandeerd. Er is geen tijd meer voor vrijblijvende plannen. De overheid moet nu knopen doorhakken om investeringen in energieopslag daadwerkelijk van de grond te krijgen. Daarnaast roepen we TenneT om te bekijken welke acties zijzelf kunnen ondernemen om flexibiliteit en opslag te faciliteren, onder meer door te kijken naar de huidige transporttarieven die momenteel een grootschalige uitrol van opslag in de wegstaat, aldus Energy Storage NL.
