Vandaag heeft TenneT een nieuwe versie van de ‘Monitor Leveringszekerheid’ gepubliceerd. Dit rapport verschijnt elk jaar in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en gaat in op de ontwikkelingen rond leveringszekerheid en de stabiliteit van het energiesysteem. Uit het rapport blijkt dat er tot 2030 voldoende stroom is, maar dat de kans op leveringszekerheidsproblemen daarna is toegenomen. Volgens TenneT speelt de ontwikkeling van energieopslag, naast vraagsturing en regelbaar vermogen, een belangrijke rol om stroomuitval te voorkomen.
Problemen leveringszekerheid nemen toe
Het rapport stelt dat de leveringszekerheid tot 2030 lijkt te zijn geborgd doordat er voldoende (fossiele) regelbare centrales kunnen worden ingezet. Ook verbindingen met het buitenland kunnen een deel van de benodigde flexibiliteit leveren. Na 2030 nemen de risico’s voor de leveringszekerheid echter snel toe. Dit is een gevolg van toenemende elektrificatie en de ambitie om in 2035 een volledig CO2-neutraal elektriciteitssysteem te opereren in alle Europese lidstaten. Als gevolg wordt verwacht dat er richting 2035 gemiddeld 14 uur per jaar niet voldoende stroom is om aan de vraag te voldoen.
Dit kan leiden tot verschillende problemen, zoals een vergrote kans op stroomuitval en sterke fluctuaties in de energieprijs. TenneT verwacht dat met name de industrie hier last van zal hebben. Toekomstig kan vaker aan bedrijven worden gevraagd om hun productie terug te schakelen, wat al snel grote omzetverliezen betekent. Dit brengt aanzienlijke risico’s met zich mee voor het Nederlandse vestigingsklimaat.
Marktonwikkeling batterijopslag trager dan gehoopt
Energieopslag in de vorm van batterijen zijn volgens de Monitor Leveringszekerheid een belangrijk deel van de oplossing. Uit de leveringszekerheidsmonitor van vorig jaar bleek al dat in 2030 zo’n 10 GW aan flexibiliteit via batterijen nodig is om aan de leveringszekerheidsnormen te voldoen. Uit de meest recente update blijkt dat er op basis van de huidige marktontwikkelingen tot 4.9 GW aan batterijvermogen kan worden gerealiseerd (4-uursbatterijen). Dit terwijl batterijen volgens TenneT een van de belangrijkste technologieën zijn om flex te leveren op de reserve- en balanceringsmarkten. De achterblijvende groei van flexbronnen, zoals batterijen, en andere vormen van CO2-vrij regelbaar vermogen zorgen er voor dat het risico op leveringszekerheidsproblemen toeneemt.
Daarnaast constateert TenneT dat de rendabiliteit van batterijopslag tot 2030 onzeker blijft. Deze is met name afhankelijk van de inkomsten die batterijexploitanten kunnen halen uit de verschillende markten, maar ook sterk afhankelijk van de onzekere ontwikkeling van de batterijkosten.
Meer beleid nodig voor stimulering flex
Om problemen op de langere termijn te voorkomen doet TenneT een oproep aan het kabinet om met actief beleid te komen om de leveringszekerheid van elektriciteit te waarborgen. Dit zou de vorm moeten krijgen van een uitvoeringsplan dat door de Europese Commissie wordt getoetst. In het uitvoeringsplan moet het stimuleren van flexibiliteit en het wegnemen van barrières in wet- en regelgeving centraal staan. Dit geldt voor zowel energieopslag als bijvoorbeeld zelfproductie, vraagsturing en energie-efficiëntie.
TenneT benoemt drie concrete maatregelen die de komende jaren kunnen worden genomen. Allereerst roept de netbeheerder op tot het afbouwen van de salderingsregeling, om vraagrespons bij kleinverbruikers te stimuleren en investeringen in energieopslag aan te jagen. Daarnaast kan het invoeren van een strategische reserve een deel van de voorziene tekorten opvangen. Wanneer dit nog niet genoeg is om de voorziene problemen te voorkomen kan worden besloten om een capaciteitsmechanisme zoals een capaciteitsmarkt in te voeren.
Een andere belangrijke barrière voor de ontwikkeling van opslag zijn de nettarieven. TenneT stelt dat de vaste bedrijfs- en onderhoudskosten voor batterijen hoger zijn dan bij andere technologieën, aangezien batterijen aangesloten op het hoogspanningsnet forse nettarieven moeten betalen naast de vaste onderhoudskosten. Dit blijft ook na het doorvoeren van het tijdsduurgebonden transportrecht (ATR85) een probleem voor de uitrol van batterijen. Energy Storage NL kaartte dit probleem vorig jaar al aan binnen het Landelijk Actieprogramma Netcongestie en stelt dat een betere tariefstructuur voor opslag nodig blijft om een gelijk speelveld te creëren met andere Europese landen.
Lees hier het complete rapport op de website van TenneT.
